بناها و باغهاي پاسارگاد، شاهد صادقي بر ابتكار و پايه هنرمندي ايرانيان در آغاز تشكيل سلسلهي هخامنشي و پيش از اختلاط با صنايع ساير ملل است.
دانش طاهرآبادي ـ كارشناس ارشد معماري و عضو هيات علمي پژوهشكده نظر ـ در مقالهاي، به تبيين شيوهي باغسازي پاسارگاد و جايگاه آن در معماري دورهي هخامنشي پرداخته است.
به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، متن تحقيق اين كارشناس به اين ترتيب است:
اهميت پاسارگاد
ايرانيها از قديم الايام به ساختن باغها و باغچه ها در حياطها و دور و بر بناها علاقه خاصي داشتهاند. آنها باغچههايي را
كه در اطراف بنا مي ساختند «په اره دئسه» ميناميدند، كه به معناي پيرامون دژ يا «ديس» بود. «ديس» يعني بنا و كسي را كه ديس مي ساخت «ديسا» يعني بنا ميخواندند. فرمانروايان شهرهاي داخل ايران، يا شهرهاي قلمرو شاهنشاهي ايران در خارج، همه ملزم به ساختن چنين باغچههايي بودهاند. مثلاً يكي از اين «په اره دئسه» يا پرديسها در تختجمشيد (پارسه، پرسپوليس) بود كه خشايارشاه در هنگام برشمردن نام بناهايي كه ساخت، از آن ياد كرده است .
بناها و باغهاي پاسارگاد، شاهد صادقي بر ابتكار و پايه هنرمندي ايرانيان در آغاز تشكيل سلسلهي هخامنشي و پيش از اختلاط با صنايع ساير ملل است. نكات و ويژگيهاي منحصر بهفردي را كه هنر پاسارگاد دارد، حتا در آثار محدود و مختصر ماديها كه همسايه، همپيمان و همنژاد هخامنشيان بودهاند، يا در سرزمين عيلام (خوزستان) كه همسايه غربيشان بودهاند، و همچنين در حجاريهاي فراوان آشوري ها نميتوان ديد و اين خود استقلال انديشه و هنر ايرانيان را در آغاز تشكيل شاهنشاهي نمودار ميسازد. در نظر بسياري از دانشمندان و از جملهي آنها گيريشمن، هنر پاسارگاد بسيار مهمتر از هنر تختجمشيد (پارسه، پرسپوليس) است.
جانمايي بناها در باغ
كاخهاي كورش با ويژگي خود در معماري چهارنمايي، به عنوان ساختارهايي با چشمانداز باز و گشوده طراحي شده بودند. اين بناها ديدگاهي گسترده از تمامي جهات داشته و باغهاي بزرگي اطراف آنها را احاطه كرده بود. شواهد موجود نشان مي دهد كه در حقيقت هر كاخ در شكوه ايوانهاي ستوندار پرسايه و عميق خود در نگاه نخست در ميان انبوه درختان باغچهها و چمنزارها ديده ميشده است .
حياط اصلي داراي سه بناي سرپوشيده است كه غير از كاخ بارعام يا همان كاخ اصلي، دو كوشك ديگر در مكانهايي غير شاخص و گوشهها در كنار وروديهاي حياط جانمايي شدهاند. همه بناها داراي ايوانهايي با حداكثر طول و ديد مشرف به باغ طراحي شدهاند با ايوانهايي ستوندار كه منظري بسيار با شكوه از درون و بيرون دارد. كليهي بناها بهغير از كاخ اصلي در موقعيتي غير شاخص و در مجاورت محلهاي عبور طراحي شده اند. موقعيت بناي اصلي بسيار شاخص و استثنايي است و جانمايي بناهاي ديگر در جهت تاكيد بر اهميت بناي اصلي صورت گرفته است و اگر پاسارگاد را يك سمفوني موسيقي در نظر بگيريم نقطه اوج و فراز آن كاخ اصلي است.
گردش آب
آب كه از عوامل اصلي ايجاد باغ ايراني است در پاسارگاد به عنوان اولين نمونههاي برجاي مانده از باغسازي ايراني بسيار مورد استفاده قرار گرفته است و از تاثيرات آن بر فضا بهرهبرداريهاي خوبي شده است. وجود آب فراوان و چشمه سارهاي متعدد در جلگهي پاسارگاد و وجود بيش از هزار و صد متر
|